CurieuzenAir - Participatie.brussels

Context

CurieuzenAir is een initiatief van de Universiteit Antwerpen, de stadsbeweging BRAL en de Université libre de Bruxelles, gelanceerd in samenwerking met Bloomberg Philanthropies, Leefmilieu Brussel, De Standaard, Le Soir en BRUZZ. CurieuzenAir maakt deel uit van het Brussels Clean Air Partnership. Dit partnerschap werkte samen met universiteiten, ngo's en lokale overheden aan een gecoördineerde, wetenschappelijke aanpak om de luchtkwaliteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te verbeteren.

Doelstellingen

CurieuzenAir is een participatief onderzoek waarbij burgers in oktober 2021 een maand lang de concentratie stikstofdioxide (NO2) in hun straat hebben gemeten via een meetapparaat op hun gevel. In de lucht gemeten NO2 is namelijk een goede indicator van luchtvervuiling veroorzaakt door gemotoriseerd verkeer.

Bij een participatief onderzoek zoals CurieuzenAir nemen burgers deel aan het verzamelen van gegevens met behulp van sensoren of andere apparatuur die ze gemakkelijk in of rond hun huis kunnen installeren. De verzamelde gegevens van de deelnemende burgers werden vervolgens samengebracht en geanalyseerd om patronen, trends en mogelijke bronnen van luchtvervuiling of andere openbare problemen te identificeren die moeten worden aangepakt. Dergelijke initiatieven zijn er vaak op gericht om het publiek bewust te maken van zaken als luchtvervuiling, maar ook van andere gelijkaardige onderwerpen zoals mobiliteit en gezondheid. Ze kunnen ook helpen om gemeenschappen meer verantwoordelijkheidsgevoel te geven en vormen een aanvulling op de inspanningen van de overheid op het gebied van controle en monitoring.

Mobilisatie en werving

De organisatoren van CurieuzenAir bepaalden dat er 3 000 meetpunten nodig waren in scholen, bedrijven, verenigingen en gezinswoningen door heel Brussel, met een goede geografische verspreiding. Om deel te nemen aan het onderzoek, konden burgers zich registreren. Uit alle meetlocaties selecteerden de organisatoren vervolgens de 3 000 meetlocaties volgens wetenschappelijke criteria. Scholen kregen voorrang in het selectieproces. Waar mogelijk moest het meetstation aan de straatkant worden bevestigd, bij voorkeur aan een raam op de eerste verdieping. NO2-concentraties zijn sterk afhankelijk van de hoogte. Daarom werd er gezocht naar een zo groot mogelijk aantal meetpunten op de eerste verdieping.

Met 3 000 Brusselse deelnemers is CurieuzenAir volgens de organisatoren het grootste burgeronderzoek ooit naar de luchtkwaliteit in Brussel.

Resultaten

Het eerste resultaat van CurieuzenAir is een unieke analyse van de luchtkwaliteit in de hoofdstad van Europa dankzij bijdragen van burgers. De luchtkwaliteit kan per locatie afgelezen worden op een interactieve kaart.

Dit onderzoek toont de impact van de uitstoot van het verkeer op de luchtkwaliteit in heel Brussel met een nooit geziene precisie. Uit het onderzoek blijkt dat de luchtkwaliteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aanzienlijk varieert: de NO2-concentraties vertonen een vertienvoudiging tussen de laagste waarde en de hoogste waarde. De studie onthult zowel lokale hotspots van NO2-verontreiniging (1,4 % van de locaties overschrijdt de EU-drempel van 40 μg m-3) als stedelijke gebieden met een zeer goede luchtkwaliteit (1,6 % van de locaties blijft onder de WHO-drempel van 10 μg m-3).

Hoewel de studie aantoont dat de luchtkwaliteit in Brussel over het algemeen is verbeterd, legt ze ook een duidelijk verband bloot tussen de sociaaleconomische status van de Brusselaars en de luchtkwaliteit waar ze wonen. De NO2-waarden zijn hoger in dichtbevolkte gebieden, en mensen met lagere inkomens wonen in buurten met een slechtere luchtkwaliteit, hoewel ze minder auto's per huishouden bezitten vanwege de impact van het verkeer in de buurt.

Het is erg belangrijk om dit resultaat te benadrukken, omdat het niet alleen betrekking heeft op debatten over klimaatrechtvaardigheid, maar ook op kwesties met betrekking tot sociale ongelijkheden in gezondheid en het recht op een aangename, niet-schadelijke omgeving.

De minister kondigde aan dat de gegevens van CurieuzenAir gedetailleerde kennis opleveren over de luchtkwaliteit en de impact ervan op de gezondheid van de Brusselaars. Ze zullen bijdragen tot de ontwikkeling van een wetenschappelijk onderbouwd beleid om de luchtvervuiling te verminderen en de levenskwaliteit te verbeteren van de mensen die in Brussel wonen en werken.

Meer over hetzelfde onderwerp

Tool | Online participatie

Digitale tools voor burgerparticipatie

Verdere info