Referendum in Gent over betaalbare huisvesting 2023

Context

Op 8 oktober 2023 werden de inwoners van Gent uitgenodigd om te stemmen over twee voorstellen die de vastgoedprijzen zouden kunnen doen dalen. Dit is het eerste referendum in de Vlaamse stad sinds 1999, toen de inwoners voor of tegen de bouw van een parkeergarage konden stemmen (tegen).

De stemming werd in mei 2023 aangevraagd door de actiegroep ‘Te Duur’, die meer dan 26 725 handtekeningen verzamelde om de volksraadpleging op gang te brengen, wat meer dan 10 % van de inwoners van Gent vertegenwoordigt. Deze stemming is geen bindend referendum; de uitkomst is adviserend voor de lokale vertegenwoordigers, die verantwoordelijk blijven voor de beslissing.

Doelstelling

De actiegroep motiveert de noodzaak om het onderwerp betaalbare huisvesting te bespreken met het feit dat 40 % van de Gentenaars de huur niet kan betalen en dat velen in de problemen komen of zelfs op straat komen te staan omdat de huurprijzen te hoog zijn. Zij stellen dat de stad openbare grond moet behouden om erop te kunnen bouwen en deze tegen betaalbare prijzen te kunnen verhuren. Het belangrijkste doel van deze volksraadpleging is om van betaalbare huisvesting een politieke kwestie te maken en de stad aan te moedigen, zo niet om actie te ondernemen, dan toch ten minste om een standpunt in te nemen over deze kwestie.

Gent heeft al wat grond in bezit, maar het grootste deel daarvan is landbouwgrond buiten de stad. De actiegroep roept op om gronden op een actievere manier te verwerven, bijvoorbeeld door middel van onteigening of het gebruik van het voorkooprecht.

Mobilisatie en participatievorm

De stadsdiensten hebben de door ‘Te Duur’ ingediende handtekeningen geteld en gecontroleerd. Het college stuurde de resultaten en een gemotiveerd advies naar de commissie algemene zaken, financiën en burgerzaken, en ook naar de gemeenteraad. De gemeenteraad besloot vervolgens dat het verzoek ontvankelijk was en stelde daarom de precieze vraag vast die voor stemming moest worden voorgelegd.

De gemeenteraad maakte daarop een brochure om het publiek over het onderwerp te informeren. Alle inwoners van Gent van zestien jaar en ouder konden hun stem uitbrengen, maar er was geen kiesplicht, in tegenstelling tot bij de verkiezingen.

Resultaten en follow-up

Aangezien ten minste 15 % van de bevolking aan de stemming deelnam, werden de resultaten door de gemeente in aanmerking genomen (stemmen worden alleen meegeteld als een opkomst van minimaal 10 % wordt gehaald). Het resultaat van een volksraadpleging is echter niet bindend, alleen raadgevend.

80 % van de kiezers antwoordde bevestigend op de twee vragen over de privatisering van gemeentelijke openbare eigendommen en de oprichting van een bank van publieke gronden, om 40 % sociale woningen te creëren.

Op 23 oktober 2023 hield de gemeenteraad een debat over het referendum over betaalbare huisvesting. Er worden nog meer concrete resultaten verwacht.