Adviesraden: bewonersraden en lokale comités

Definitie

• Onder een adviesraad wordt begrepen iedere vergadering of commissie die op initiatief van een overheidsinstantie wordt bijeengeroepen om problemen binnen de bevolking te identificeren en een of meerdere adviezen te formuleren over vrije of vastgelegde onderwerpen.
• In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, maar ook daarbuiten, bestaan er verschillende benamingen, zoals wijkraden, burgerraden, intergemeentelijke comités, comités van plaatselijke belangen, ...

Geschiedenis

• De eerste bewonersraden op lokaal niveau ontstonden in de jaren 1960-1970. Dit gebeurde in een tijd waarin de roep om lokale democratie sterker werd in West-Europa.

• Vanaf 1980-1990 nam het aantal lokale raden toe. Ze richten zich vaak op een specifiek thema (sport, cultuur, milieu, enz.) en brengen buurtbewoners samen.

• Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen de initiatiefnemers van deze raden: wijkradenworden geïnitieerd door lokale autoriteiten, terwijl wijkcomités door bewoners zelf georganiseerd worden.

• In tegenstelling tot burgervergaderingen zoals deliberatieve mini-publics, zijn adviesraden meestal open en permanent. Ze werken eerder met een vast kader, een instantmodel, in plaats van een projectmodel.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kent een groot aantal wijkcomités. De federatie van wijkcomités Inter-Environnement Bruxelles noemt er een vijftigtal.

Principes

Adviesraden worden opgericht en beheerd door gemeentelijke overheden.

In het Brussels Gewest

In het Brussels Gewest zijn er adviesraden die verbonden zijn aan gemeenten en gemeenteraden. Deze ontmoetingsplaatsen voor bewoners en gebruikers richten zich doorgaans op specifieke thema’s, zoals handicap, senioren of mobiliteit. Sommige gemeenten introduceren daarnaast alternatieve vormen van participatie, vaak gekoppeld aan werving via loting of een burgerbegroting.

In het Vlaams Gewest

In het Vlaams Gewest biedt het wettelijk kader ruimte voor de oprichting van ‘adviesraden’, op initiatief van de gemeenteraad.

In het Waals Gewest

In het Waals Gewest bestaan er ‘conseils consultatifs communaux’, gemeentelijke adviesraden die wettelijk geregeld zijn door het Wetboek van de plaatselijke democratie en de decentralisatie. Een methodologische gids van het gewest licht de principes hiervan toe.

Uitdagingen

De belangrijkste uitdagingen voor adviesraden zijn:

• oprichting (voornamelijk de werving) en behoud (voornamelijk de vernieuwing van de personen die er deel van uitmaken), met perioden waarin de activiteit afneemt en weer opleeft;
• oververtegenwoordiging van bepaalde bevolkingscategorieën, doorgaans hoger opgeleiden, mensen die al langer in de wijk wonen, ouder zijn of vaker beschikbaar zijn;
• duidelijkheid van hun rol en taken: adviezen formuleren, activiteiten organiseren, beleid voorbereiden of uitvoeren, ...

Om deze uitdagingen aan te pakken, ondersteunen voorstanders van deliberatieve democratie de ontwikkeling van burgervergaderingen of ‘deliberatieve mini-publics’. Deze brengen een diversere groep samen voor een korte periode, rond een specifiek vraagstuk of een afgebakende taak.