Overzicht van de studiedag “België, een laboratorium voor deliberatieve democratie?”
03 november 2024
Deze artikelen zouden u kunnen interesseren
Van Brussel tot Parijs: ontmoeting met actoren van burgerparticipatie
14 mrt 2025
De Dienst Participatie in het Brussels Gewest trok afgelopen februari naar Parijs voor een verrijkend verkennend bezoek aan verschillende Franse actoren op het vlak van burgerparticipatie en democratische innovatie. De interacties met onze collega’s gaven ons de kans om goede praktijken en vernieuwende tools te ontdekken die ons kunnen inspireren bij het opzetten van een cultuur van burgerparticipatie in het Brussels Gewest.
Tijdens het bezoek openden vier instellingen hun deuren, waarbij zij hun expertise met ons deelden:
De CNDP: een transparant en inclusief publiek debat garanderen
De Commission nationale du débat public (CNDP) is een onafhankelijke administratieve autoriteit die het recht op informatie en participatie garandeert bij grote infrastructuurprojecten met een milieu- of sociaaleconomische impact. De werking steunt op twee hoofdassen: het organiseren van publieke debatten en het waarborgen van raadplegingen.
De publieke debatten, wettelijk omkaderd, verlopen in verschillende fasen: het opzetten van een onafhankelijke commissie, het organiseren van het publieke debat over een periode van drie tot zes maanden, en nadien het opstellen van een uitgebreid verslag. Dit initiatief verschilt van een klassiek openbaar onderzoek doordat het ruimte biedt voor een diepgaande dialoog over het nut en de alternatieven van een project, ruim voor het uiteindelijke besluitvormingsproces. De overheid moet vervolgens een beslissing nemen, met een advies op de aanbevelingen uit het publieke debat.
Daarnaast treedt de CNDP op als garantiegever bij de overlegmomenten die door opdrachtgevers worden georganiseerd. Ze waakt daarbij over de transparantie van de informatie, de toegankelijkheid van de processen, en de correcte weergave van de publieke inbreng.
Meer info via het ‘Praktijkvoorbeeld’ over het publieke debat over het NEO-project of de CNDP-website.
Stad Parijs, Stad Nantes en Nantes Métropole: lokale participatie en burgerbetrokkenheid
De Stad Parijs ontwikkelde verschillende participatieve instrumenten die de inwoners betrekken bij het stedelijk beleid. De aanpak steunt op ‘drie participatiepijlers’: bijdragen aan het stedelijk beleid, deelnemen aan publieke besluitvorming en burgerbetrokkenheid stimuleren.
Een van de speerpunten is de burgerbegroting, opgezet in 2014, waarbij een aanzienlijk bedrag wordt toegewezen aan projecten die door burgers worden voorgesteld en gekozen. Op die manier worden de inwoners van Parijs rechtstreeks betrokken bij de inrichting van hun stad. Een ander belangrijk instrument is de Assemblée citoyenne de Paris, een burgervergadering bestaande uit 100 uitgelote inwoners. Zij formuleren aanbevelingen en kunnen het Parijse stadsbestuur aanspreken over onderwerpen van algemeen belang.
Ook digitale tools spelen een rol in het participatiebeleid van Parijs. Via het platform Décider pour Paris kunnen burgers hun mening geven over stadsprojecten. Aan de andere kant stimuleert Agir pour Paris vrijwilligerswerk en verbindt het bewoners met lokale initiatieven.
Tijdens de uitwisseling met de Stad Parijs nam ook de Direction Générale Dialogue et Transformation de l’Action Publique van Nantes Métropole plaats aan tafel. Deze dienst presenteerde het kader dat richting geeft aan zijn participatieve aanpak, waarbij gekozen vertegenwoordigers, diensten en burgers nauw worden betrokken. De zogeheten burgerdialoog, die de strategische visie koppelt aan het veldwerk, steunt op jarenlange ervaring en blijvende politieke steun.
Bijzonder aan deze dienst is dat deze zowel werkt voor de Stad Nantes als voor Nantes Métropole. De burgerdialoog is er volledig geïntegreerd in het besluitvormingsproces, met een uniek referentiekader dat deze stappen omvat: mandaat, burgeradvies, gemotiveerd antwoord, uitvoering en recht opvolging. Dit proces wordt al vijftien jaar als standaard gehanteerd en is uitgegroeid tot een gedeelde cultuur binnen de instelling.
Het CIPC: overheidsdiensten begeleiden naar kwalitatieve burgerparticipatie
Het Centre interministériel de la participation citoyenne (CIPC), dat ressorteert onder de Direction interministérielle de la transformation publique (DITP), ondersteunt ministeries en administraties bij de opzet van kwalitatieve participatieve initiatieven. Het speelt een centrale rol in de verspreiding van een participatiecultuur binnen de Franse overheid, via opleidingen voor ambtenaren, de bewaking van de conformiteit van initiatieven via kwaliteitsstandaarden en de ontwikkeling van methodologische tools.
Het CIPC ontwikkelde ook de Agora-app, die Franse burgers een stem geeft via twee belangrijke functionaliteiten: online raadplegingen en de mogelijkheid om een vraag te stellen aan de regering.
Het ICPC: een netwerk dat overleg structureert en professionaliseert
Het Institut de la concertation et de la participation citoyenne (ICPC) is een netwerk van professionals dat ervaringen deelt en goede praktijken ontwikkelt. Sinds de oprichting in 2008 brengt het instituut een breed scala aan participatie-actoren samen, zoals ambtenaren, consultants op het gebied van overleg, onderzoekers en verkozenen. Het ICPC functioneert als denktank en kenniscentrum, en richt zich op langlopende thematische werkgroepen. Deze leiden tot concrete publicaties over bijvoorbeeld inclusie of conflictbeheer.
Het ICPC heeft onlangs het platform Démocraties.media gelanceerd om zichtbaarheid te geven aan democratische thema’s.
Deze studiereis heeft de overtuiging van de Dienst Participatie versterkt dat uitwisselingen met andere regio’s een meerwaarde bieden om de eigen praktijken te verrijken. De inzichten uit deze bezoeken zullen worden meegenomen in de huidige reflecties over hoe participatieve initiatieven in het Brussels Gewest kunnen worden versterkt. Een oprechte dank aan onze partners voor hun warme ontvangst, hun beschikbaarheid en de verrijkende interacties!