Wat zijn de technieken voor groepsfacilitatie?

Het doel van groepsfacilitatie is om de voorwaarden te creëren voor een samenwerkingsdynamiek rond een bepaald thema of project. 

Er bestaan tal van faciliteringstechnieken. Soms komen verschillende benamingen overeen met relatief vergelijkbare processen. Afhankelijk van het doel van de oefening, de grootte van de groep en het beschikbare materiaal, kunnen verschillende faciliteringstechnieken gebruikt worden. Deze technieken kunnen ook gecombineerd worden tijdens verschillende sequenties van hetzelfde participatieve proces. 

Deze thematische focus geeft een samenvatting van de elementen die beschikbaar zijn gesteld via verschillende online gidsen. De bronnen die zijn geraadpleegd bij het maken van deze selectie staan vermeld aan het einde van het artikel.  

Ga voor meer informatie naar de pagina "Externe bronnen". 

Om een beroep te doen op een animatie of facilitatie, zie het gedeelte "Opdrachtencentrale"

World Café

Doel: Mensen laten discussiëren en bijdragen door verschillende kleine groepen samen te brengen in verschillende discussierondes in een ontspannen sfeer. 

Aantal deelnemers: 5 tot 200  

Tijd: 1 tot 2 uur afhankelijk van het aantal deelnemers 

Benodigdheden: flipcharts, posters, tafelkleden, viltstiften 

Online: https://participedia.net/method/167  

Afbeelding: https://participedia.net/method/167 

Tijdens een World Café wordt een groep verdeeld in verschillende kleine groepjes van vijf tot acht deelnemers rond een ronde tafel om in een ontspannen sfeer ideeën uit te wisselen over een bepaald thema. We raden aan om een of meer open vragen te kiezen, waarvan de formulering aanzet tot creatieve verkenning van alternatieven. Vooringenomen of gesloten formuleringen die de ruimte voor discussie beperken, moeten vermeden worden.  

De discussie vindt plaats in verschillende opeenvolgende rondes van 20 tot 30 minuten. Het einde van een ronde wordt aangegeven met een bel of muziek. Bij elke nieuwe ronde wisselen de deelnemers van tafel. De resultaten van elke ronde en van elke kleine groep worden gedocumenteerd, bijvoorbeeld op flipcharts, posters of tafelkleden die op tafel liggen. Mensen worden uitgenodigd om direct op de tafelkleden of dragers te schrijven of te tekenen.  

Een van de personen wordt uitgenodigd om aan de tafel te blijven tijdens het wisselen van tafel, om te fungeren als het geheugen van de vorige discussie, zodat hij of zij, indien nodig, de nieuwkomers kan informeren. Over het algemeen begint de eerste ronde met het bespreken van het probleem in algemene termen; in de tweede ronde worden de oplossingen toegelicht en in de derde ronde bespreekt men ten slotte de maatregelen die moeten worden genomen om het probleem aan te pakken. 

Tot slot worden de resultaten voorgesteld en besproken tijdens een voltallige zitting. Het is belangrijk om de belemmeringen voor de participatie weg te nemen door gebruik te maken van toegankelijke vergaderzalen, eenvoudige taal, facilitators en, indien nodig, vertalers. 

Fishbowl-gesprek

Doel: Gezamenlijk een onderwerp onderzoeken en aandachtig luisteren naar een discussie. 

Aantal deelnemers: 5 tot 15 

Tijd: 30 min. - 1.30 uur  

Benodigdheden: stoel, notitieblok en pen voor elke deelnemer  

Online: link  wikipedia fishbowl 

Een fishbowl-gesprek is een participatietechniek die een open dialoog, de uitwisseling van ideeën en actief luisteren tussen deelnemers aanmoedigt.  

Er worden stoelen in twee cirkels opgesteld. De binnenste cirkel is de "vissenkom" waar de collectieve discussie plaatsvindt, terwijl de buitenste cirkel voorbehouden is voor observatie en individuele reflectie.   

Een kleine groep deelnemers wordt gekozen om in de binnenste cirkel te zitten en deel te nemen aan de discussie. Het te bespreken onderwerp wordt geïntroduceerd door de facilitator, die vervolgens de deelnemers in de binnenste cirkel uitnodigt om hun gedachten, standpunten of ervaringen te delen.  

De deelnemers worden aangemoedigd om één voor één te spreken en actief naar anderen te luisteren. De deelnemers in de buitenste cirkel observeren de discussie in stilte. Zij kunnen aantekeningen maken of vragen of gedachten opschrijven om later te delen. Er kan ook één stoel worden vrijgelaten in de binnenste cirkel, zodat iemand uit de buitenste cirkel daar kan gaan zitten als die iets aan de discussie wil toevoegen. 

Na een bepaalde tijd of als aan bepaalde criteria is voldaan (bijvoorbeeld als elke deelnemer in de binnenste cirkel de kans heeft gehad om zijn of haar mening te geven), kan de facilitator een of meer deelnemers uit de buitenste cirkel uitnodigen om zich bij de binnenste cirkel te voegen en bij te dragen aan de discussie. Deze rotatie gaat de hele zitting door, waarbij deelnemers uit de buitenste cirkel naar behoefte toetreden tot de binnenste cirkel of deze weer verlaten. 

De facilitator sluit de discussie af met een samenvatting van de belangrijkste punten of thema's die naar voren zijn gekomen en nodigt de deelnemers uit om hun laatste gedachten of opmerkingen te delen. Indien nodig, kan deze methode ook online worden gebruikt met digitale hulpmiddelen zoals Miro, Mural of Klaxoon om de discussie te visualiseren. 

Afbeelding: https://urbact.eu/toolbox-home/analysing-problems/fishbowl 

Mindmapping

Doel: de creativiteit van de groep verkennen; een idee uitdiepen door alle aspecten ervan te visualiseren; ideeën prioriteren en met elkaar in verband brengen. 

Aantal deelnemers: 2 tot 6 

Tijd: 15 - 30 min 

Benodigdheden: Post-it, whiteboard, flipchart of groot formaat papier, viltstiften 

Afbeelding: https://stock.adobe.com/be_fr/search?k=mind+map&search_type=usertyped&asset_id=181157555 

Een mindmap is een techniek om informatie visueel te organiseren rond een centraal concept, door lijnen te trekken om verbanden en ideeën weer te geven. 

Eerst en vooral, moet het centrale onderwerp of concept waarrond de mindmap zal draaien, bepaald worden. Het kan een probleem zijn dat opgelost moet worden, een concept dat onderzocht moet worden of een project dat gepland moet worden. Het onderwerp wordt geschreven of getekend op een groot whiteboard of flipchart. Dit is het centrale punt van de mindmap.  

Deelnemers worden vervolgens aangemoedigd om ideeën, trefwoorden of concepten te verwoorden met betrekking tot het centrale onderwerp.  

Elk idee kan dan worden gepositioneerd om zich van het centrale knooppunt te vertakken als een aparte tak. Naarmate deelnemers ideeën aandragen, kunnen gerelateerde concepten met elkaar worden verbonden door er lijnen of takken tussen te trekken. Verschillende kleuren of stijlen kunnen worden gebruikt om verschillende soorten relaties te onderscheiden (bijvoorbeeld oorzaak en gevolg, hiërarchie of gelijkenis).  

Op deze manier ontwikkelt de mindmap zich door subtakken toe te voegen en elk idee of concept uit te diepen. Hiermee kan men gehelen naar voren brengen die de belangrijkste aandachtspunten van het onderzochte probleem vertegenwoordigen.  

De deelnemers worden aangemoedigd om de verbanden tussen de verschillende takken te verkennen en bestaande ideeën verder uit te werken. Zodra de mindmap voldoende ontwikkeld is, wordt hij in groep geëvalueerd om patronen, hiaten of gebieden voor verdere ontwikkeling te identificeren. Aan het einde van de oefening worden de belangrijkste ideeën samengevat en de te ondernemen acties of volgende stappen geïdentificeerd. 

Grafische facilitering

Doel: Ideeën verzamelen en illustreren met tekeningen 

Aantal deelnemers: 2 tot 200 en een tekenaar (bij meer dan 100 deelnemers is een tweede tekenaar nodig)  

Tijd: 15 min. - 3 uur  

Benodigdheden: groot formaat papier, flipchart, viltstiften of een digitaal tablet aangesloten op een scherm.