Inleidende tekst: het participatiebudgetde burgerbegroting

Definitie

• Dankzij een burgerbegroting kunnen niet-gekozen burgers beslissen hoe een deel van de investeringsuitgaven van hun lokale gemeenschap wordt besteed.
• In Europa wijzen overheden over het algemeen een budget tussen 1 % en 5 % toe aan projecten die worden voorgesteld, besproken en gestemd door inwoners in het kader van een burgerbegroting.

Geschiedenis

De burgerbegroting werd voor het eerst gebruikt door de Arbeiderspartij in Porto Alegre (Brazilië) aan het einde van de jaren 1980. In een context van politieke en sociale veranderingen kan een burgerbegroting ongelijkheid bestrijden en een eerlijkere verdeling van middelen bevorderen.

De burgerbegroting heeft zich snel verspreid in de hele wereld en wordt aangepast aan de lokale omstandigheden. In Afrika en Azië gebruiken ze dit instrument om armoede en corruptie te bestrijden; in Europa is het een middel om het bestuur te moderniseren, met andere woorden om de legitimiteit en effectiviteit van het overheidsbeleid te versterken.

In Europa kent de burgerbegroting twee golven:  aan het begin van de jaren 2000 had de burgerbegroting een hoofdzakelijk raadplegend karakter; vanaf de jaren 2010 werden echter ook systemen geïntroduceerd die openbare stemmingen met beslissingsgevolgen mogelijk maken. Sinds de introductie heeft het systeem twee grote veranderingen doorgemaakt: de digitalisering, door de inzet van online platforms, en de uitbreiding van het aantal actoren, waarbij verschillende bestuursniveaus betrokken zijn.

Principes

Van het voorstel van projecten door burgers tot de uitvoering ervan door de lokale overheid moet een burgerbegroting voldoen aan de volgende criteria:

1. focus op de toewijzing van een beperkt budget;
2. betrokkenheid van de stad – een verkozen orgaan met een zekere mate van macht over het bestuur en de middelen;
3. meerdere jaren worden herhaald;
4. burgers een belangrijke rol geven in de beraadslagingen;
5. opvolging organiseren en resultaten.

Uitdagingen

Hoewel een burgerbegroting bijdraagt tot een betere communicatie tussen burgers, administratie en de lokale verkozenen, zijn er ook enkele aandachtspunten:

• gebrek aan inclusie, met vaak een oververtegenwoordiging van de middenklasse en mensen die al betrokken zijn bij de politiek;
• beperkte resultaten op het gebied van sociale rechtvaardigheid en territoriaal evenwicht;
• omvang van het budget en het type projecten dat mogelijk is, en hun impact op de motivatie van het publiek;
• hoge mate van digitalisering, die bepaalde doelgroepen dreigt uit te sluiten en gevolgen kan hebben voor de kwaliteit van de beraadslagingen.